Wet DBA

Wat is de Wet DBA?

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (kortweg Wet DBA) is in het leven geroepen om de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers, zoals zzp’ers, helder te maken. Het doel van de wet is om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand die eigenlijk als werknemer zou moeten worden beschouwd, zich voordoet als zelfstandige. Het is een grijs gebied waarin zelfstandigheid slechts een schijn van vrijheid is. Dit heeft gevolgen voor sociale zekerheden, zoals recht op een uitkering bij ziekte of werkloosheid, en voor de belastingafdracht.

De wet is in 2016 ingevoerd als opvolger van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR), die jarenlang door zelfstandigen werd gebruikt om hun status aan te tonen. De VAR werd echter bekritiseerd omdat deze opdrachtgevers vrijwaarde van risico’s, terwijl de Belastingdienst beperkte middelen had om schijnzelfstandigheid effectief aan te pakken. Met de Wet DBA moeten opdrachtgevers en zzp’ers samen verantwoordelijkheid nemen om te zorgen dat er geen sprake is van een verkapte arbeidsovereenkomst.

Schijnzelfstandigheid is geen echte vrijheid, maar een sluier die werknemersrisico’s verbergt onder het mom van ondernemerschap.

Hoewel de DBA wet al enkele jaren bestaat, is de handhaving tot nu toe beperkt geweest. Dit veranderde door de aankondiging van handhaving met strengere controles vanaf 1 januari 2025.

Ben jij Wet DBA proof? Check gratis of je een schijnzelfstandige bent

Als zzp’er is het belangrijk om te weten of je écht zelfstandig bent of dat je mogelijk in de categorie “schijnzelfstandige” valt. Schijnzelfstandigheid kan leiden tot problemen met de Belastingdienst, zoals naheffingen of herkwalificatie van je arbeidsrelatie als dienstverband. Ben jij een echte zelfstandige ondernemer?

Controleer direct met een handige en gratis online tool je zelfstandigheid aan de hand van de nieuwe regels zzp 2025. Een kleine check nu kan grote problemen in de toekomst voorkomen.

Deze tool is ideaal voor zowel startende als ervaren zzp’ers die meer duidelijkheid willen over hun status. Het biedt ook opdrachtgevers een eenvoudige manier om te controleren of de samenwerking met een zelfstandige voldoet aan de regels. Zo voorkom je samen juridische en financiële risico’s.

Hoe werkt de Wet DBA?

De kern van de DBA wet draait om de vraag: is iemand echt zelfstandig, of functioneert hij of zij in de praktijk als werknemer? Dit wordt beoordeeld aan de hand van drie belangrijke criteria:

1. Gezagsverhouding: Heeft de opdrachtgever gezag over de zzp’er? Kan de opdrachtgever bijvoorbeeld bepalen hoe het werk uitgevoerd moet worden? Hoe meer sturing er is, hoe groter de kans dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst.
2. Persoonlijke arbeid: Voert de zzp’er het werk zelf uit, of kan deze een vervanger inschakelen? Bij echte zelfstandigheid moet de zzp’er in staat zijn om zelf te bepalen wie het werk uitvoert.
3. Vergoeding: Wordt er betaald voor verrichte arbeid, of is er sprake van een ondernemersrisico? Werknemers hebben doorgaans recht op doorbetaling bij ziekte of minder werk, terwijl zzp’ers deze zekerheid niet hebben.

Als aan alle drie de criteria wordt voldaan, kan er sprake zijn van een arbeidsovereenkomst. Wanneer dit het geval is, moet de opdrachtgever loonheffingen inhouden en afdragen.

Om opdrachtgevers en zzp’ers te helpen bij het bepalen van de arbeidsrelatie, heeft de Belastingdienst modelovereenkomsten ontwikkeld. Deze overeenkomsten beschrijven de samenwerking en leggen vast dat er geen sprake is van een dienstverband. Het gebruik van een modelovereenkomst is echter niet verplicht, zolang beide partijen kunnen aantonen dat de samenwerking aan de wet voldoet.

Hoe lang mag je als zzp’er voor één opdrachtgever werken?

Een veelgestelde vraag onder zzp’ers is hoe lang ze voor één opdrachtgever kunnen werken zonder als werknemer te worden gezien. In principe is er geen harde tijdslimiet. De duur van de samenwerking is slechts een van de factoren die wordt meegewogen bij de beoordeling van de arbeidsrelatie.

Als een zzp’er jarenlang vrijwel uitsluitend voor één opdrachtgever werkt, kan de Belastingdienst dit zien als een indicatie dat er mogelijk sprake is van een dienstverband. Dit geldt vooral als de zzp’er niet of nauwelijks andere opdrachtgevers heeft en volledig afhankelijk is van deze ene inkomstenbron. Het is daarom belangrijk om te zorgen voor voldoende diversiteit in opdrachten en te werken aan een brede klantenkring.

Belangrijker dan de duur van de samenwerking is hoe de arbeidsrelatie wordt vormgegeven. Zijn er duidelijke afspraken over zelfstandigheid? Werkt de zzp’er vanuit eigen initiatief en met eigen middelen? Dit soort factoren spelen een grotere rol dan de tijdsduur alleen. Laat zien dat je echt zelfstandig bent door bijvoorbeeld een eigen website, eigen tarieven en marketingactiviteiten.

Hoe gaat de Belastingdienst de DBA wet handhaven?

Vanaf 1 januari 2025 heeft de Belastingdienst aangekondigd strenger te gaan handhaven op de Wet DBA. Dit betekent dat opdrachtgevers en zzp’ers die de regels niet naleven, sancties kunnen verwachten.

Wat verandert er in de handhaving?

In de afgelopen jaren heeft de Belastingdienst vooral gefocust op voorlichting en bewustwording rondom de Wet DBA. Actieve handhaving werd grotendeels opgeschort, behalve in gevallen van opzettelijke overtredingen of evidente misstanden. Vanaf 2025 wordt deze gedoogperiode echter opgeheven.

De Belastingdienst zal intensiever gaan controleren op schijnzelfstandigheid. Dit gebeurt door:

1. Risicogerichte controles: Sectoren waar schijnzelfstandigheid veel voorkomt, zoals de bouw, zorg en transport, zullen extra in de gaten worden gehouden.
2. Analyse van overeenkomsten: De Belastingdienst kan samenwerkingsovereenkomsten opvragen om te beoordelen of de zzp’er daadwerkelijk zelfstandig is.
3. Bedrijfsbezoeken: Inspecteurs kunnen bedrijven bezoeken om te controleren hoe de arbeidsrelatie in de praktijk wordt ingevuld.

Wat zijn de gevolgen bij overtredingen?

Als de Belastingdienst vaststelt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kunnen zowel de opdrachtgever als de zzp’er hiermee geconfronteerd worden. De opdrachtgever kan verplicht worden om met terugwerkende kracht loonheffingen af te dragen. Dit kan leiden tot hoge naheffingen, boetes en schade aan de reputatie van het bedrijf.

Voor zzp’ers kan dit betekenen dat zij hun status als zelfstandige verliezen en mogelijk aanspraak moeten maken op werknemersrechten. Dit kan ook fiscale gevolgen hebben, zoals het terugbetalen van genoten zelfstandigenaftrek.

Wat betekent dit voor opdrachtgevers?

Opdrachtgevers zullen zorgvuldiger te werk moeten gaan bij het inhuren van zzp’ers. Het is belangrijk om niet alleen schriftelijke afspraken te maken, maar ook in de praktijk te zorgen dat de zzp’er voldoende zelfstandigheid heeft.

Hier zijn enkele tips voor opdrachtgevers:

• Maak gebruik van een modelovereenkomst: Hoewel niet verplicht, kan dit helpen om duidelijkheid te scheppen.
• Controleer de zelfstandigheid: Geef de zzp’er de vrijheid om eigen werktijden te bepalen, werkmethodes te kiezen en zelfstandig beslissingen te nemen.
• Voorkom gezagsverhoudingen: Zorg ervoor dat de zzp’er niet als onderdeel van het vaste team wordt gezien en voorkom intensieve aansturing.

Wat betekent dit voor zzp’ers?

Voor zzp’ers is het belangrijk om hun zelfstandigheid duidelijk te waarborgen. Dit kan door:

1. Diversiteit in opdrachtgevers: Probeer niet volledig afhankelijk te zijn van één opdrachtgever.
2. Zichtbaarheid als ondernemer: Zorg voor een professionele website, eigen marketing en een duidelijke positionering op de markt.
3. Gebruik van eigen materialen: Werk met eigen gereedschappen, software of apparatuur om je zelfstandigheid te benadrukken.

Daarnaast is het verstandig om op de hoogte te blijven van de actuele regelgeving en bij twijfel advies in te winnen bij een juridisch of fiscaal specialist.

Conclusie: De strengere handhaving op de Wet DBA per 1 januari 2025 markeert een belangrijke verandering in de arbeidsmarkt. Zowel opdrachtgevers als zzp’ers zullen zich beter moeten voorbereiden en zorgen dat hun samenwerkingen voldoen aan de regels zodat zzp’ers de ondernemers van de toekomst blijven.

Hoewel de wet bedoeld is om misstanden aan te pakken, brengt deze ook onzekerheid met zich mee. Daarom is het cruciaal om goed op de hoogte te zijn van de wetgeving en proactief maatregelen te nemen om risico’s te beperken. Voor zzp’ers betekent dit het versterken van hun zelfstandigheid, en voor opdrachtgevers het maken van heldere afspraken en het voorkomen van gezagsverhoudingen. Door samen te werken binnen de kaders van de Wet DBA, kunnen beide partijen blijven profiteren van de flexibiliteit die het zzp’schap biedt, zonder in conflict te raken met de Belastingdienst.